کد مطلب:36578 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:112

مولوی عشق را هم سیل و هم عسل می دید:

عشق قهار است و من مقهور عشق
چون شكر شیرین شوم از شور عشق

[صفحه 103]

و:

عاشقان در سیل تند افتاده اند
بر قضای عشق دل بنهاده اند

(مثنوی، دفتر ششم، بیت 902 و 910)

همین مولوی بزرگ، می گفت كه آنچه او را می كشد شیرینی معشوق است و از این مرگ، شیرین تر چیست؟:

دشمن خویشیم و یار آن كه ما را می كشد
غرق دریاییم و ما را موج دریا می كشد

زان چنان خندان و خوش ما جان شیرین می دهیم
كان ملك ما را به شهد و قند و حلوا می كشد

(كلیات شمس، غزل 728)

سر تنوع این تجارب مختلف این است كه خداوند هم دور و هم نزدیك است. هم جلیل است و هم جمیل.[1] از آن حیث كه به ما نزدیك است، دوست داشتنی و ستودنی است و نشستن در محضرش، تسكین بخش است و از آن حیث كه دور است، هراس آور و خوفناك است. خدا با هر دو چهره در این جهان تجلی كرده و خود را توصیف نموده است، پیامبران و عارفان ما نیز هر دو نوع تجلی را تجربه

[صفحه 104]

كرده اند: از یك سو او را آنقدر دور می دیدند كه «عقل كلش چون ببیند كم زند» و از سوی دیگر چنان نزدیك می یافتندش كه به دعاشان گوش می داد و در كنارشان می نشست. خداوند معشوق است اما معشوقی محتشم. این است آن تصویری كه ما از خدا داریم. البته جمع این دو مقام و درك این دو تجلی برای هر روحی ممكن نیست. ظرفیتی به فراخی دریا و به لطافت نسیم می خواهد.

صفحه 103، 104.

1. رودلف اتو (Rudolf Otto)، صاحب كتاب مهم و مشهور امر قدسی (The Idea of the Holy) تعبیراتی دارد بسیار نزدیك به مفاهیم جلال و جمال عارفان اسلامی. وی خداوند را واجد دو وصف (جمیل) mysterium fascinans و (جلیل) mysterium temendom می داند. خانم آنه ماری شیمل، عرفان شناس شهیر و معاصر آلمانی، در مقدمه ای كه بر كتاب:
   

   S. Murata Tao of Islam A sourcebook on Gerder relationship
   

   (in Islamic thaugqht(1992
   

   نوشته، آورده است كه هنگام تدریس عقاید اتو در یكی از دانشگاههای تركیه، دانشجویان مسلمان بر وی اعتراض كرده اند كه این مفاهیم برای ما آشناست و نكته تازه ای در بر ندارد. و البته حق هم داشته اند.